Αρθρο του κ. Γιώργου Νικολάκου στο περιοδικό ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ που δημοσιεύθηκε προ μερικών ετών. Επίκαιρο όσο ποτέ για αυτό και σας το παρουσιάζουμε.
(Προσοχή σε όσους έχουν αγάπη στα εξώδικα να τα στείλουν στη σωστή διεύθυνση!)
ΜΟΝΟ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ IDD 2018/411
Ήρθε λοιπόν, εκτός του κοινωνικού επιδόματος και ο πρόσθετος Χριστουγεννιάτικος «μποναμάς» της αριστερής διακυβέρνησης, αναφορικά με την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας στην νέα οδηγία 2018/411/ΕΕ που αφορά τους διαμεσολαβητές στην ασφάλιση. Ο νέος νόμος καθορίζει το πλαίσιο των κανόνων, με βάση το οποίο θα λειτουργεί στο εξής η διανομή των ασφαλιστικών προϊόντων, μέσω των «ασφαλιστικών διαμεσολαβητών» και των «διανομέων ασφαλιστικών προϊόντων», που ασκούν δευτερεύουσα δραστηριότητα. Σημειώνω ότι η νέα ευρωπαϊκή οδηγία IDD 2018/411,έχει βασικό σκοπό να προστατέψει τους απλούς καταναλωτές της ΕΕ, που αγοράζουν ασφαλιστικά προϊόντα λιανικής .
Καθορίζοντας λοιπόν αυστηρότερους κανόνες επαγγελματικής λειτουργίας, όλων όσων παρέχουν ασφαλιστικά προϊόντα συμπεριλαμβανομένων και των ασφαλιστικών εταιριών που επιθυμούν να τα διανείμουν απ ευθείας, η οδηγία προστατεύει τους ευρωπαίους καταναλωτές καλύτερα. Αν επιχειρήσω να συγκρίνω όμως την εναρμόνιση αυτή με το υπάρχον σχέδιο νόμου, που κατατέθηκε προς ψήφιση στη βουλή, μόνο εναρμόνιση δεν θα το έλεγα αλλά στρέβλωση. Ο προς ψήφιση νόμος αποτελεί ένα συνονθύλευμα βολέματος συμφερόντων πολλών διαφορετικών ομάδων, εις βάρος κάποιων άλλων, όπως πάντα συμβαίνει στην ελληνική πραγματικότητα, όπου κάτι τελικά κερδίζουν και οι καταναλωτές, αφού τους αφορά ο εν λόγω νόμος. Αυτό ασφαλώς το κρίνω όχι μόνον ως διαμεσολαβητής Μεσίτης ασφαλίσεων με εμπειρία 37 χρόνων στην αγορά, αλλά και ως ένας από αυτούς που έχουν συμμετάσχει σε δυο τουλάχιστον νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για αντίστοιχους νόμους.
Έχω επίσης συμμετάσχει, ως εκπρόσωπος των μεσιτών, σε ομάδες εργασίας με την πολιτεία και τους υπόλοιπους φορείς, με σκοπό την βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας της αγοράς μας. Όλα αυτά τα χρόνια διαπίστωσα και δυστυχώς εξακολουθώ να διαπιστώνω , την ισχυρή άρνηση διαφόρων ομάδων, που με τις παρεμβάσεις τους προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τα ίδια μικροσυμφέροντα τους, παρά το δημόσιο συμφέρον, τους καταναλωτές και ευρύτερα την ανάπτυξη μιας υγιούς ασφαλιστικής αγοράς . Θεωρώ επίσης ότι η προηγούμενη νομοθεσία 2170/93 &2496/97 που επίσης καθόριζε τα πλαίσια αυτής της λειτουργίας των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών, ήταν πολύ πιο ξεκάθαρη και σαφώς σε ανώτερη αναπτυξιακά κατεύθυνση σε σχέση με το νέο προς ψήφιση νόμο, αφού αυτός δεν προάγει τον θεσμό, αλλά διαστρεβλώνει την ουσία, την διαφάνεια και τελικά την αναπτυξιακή κατεύθυνση της νέας οδηγίας2018/411/ΕΕ . Αυτό ισχυρίζομαι διότι στα κρισιμότερα σημεία του νόμου, όπου καθορίζονται οι κανόνες λειτουργίας διανομής ασφαλιστικών προϊόντων, περιορίζεται η ελεύθερη λειτουργία της αγοράς και της ασφαλιστικής διαμεσολάβησης μεταξύ διαμεσολαβητών. Ξεφεύγει επίσης εντελώς από το γράμμα και το πνεύμα της ίδιας της οδηγίας, αλλά και από αυτές τις αρχές της ισότητας και ελευθερίας των εμπορικών συμβάσεων, τόσο σε σχέση με τις περίφημες ετεροβαρείς συμβάσεις μεταξύ διαμεσολαβητών και ασφαλιστικών εταιριών, όσο και της ελευθερίας κατάρτισης συμβάσεων συνεργασίας μεταξύ όλων των διαμεσολαβητών, πράγμα που προσκρούει ευθέως στο Σύνταγμα.
Με βάση το συνταγματικό δίκαιο η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων αποτελεί ειδική μορφή της συνταγματικής ελευθερίας που θεμελιώνεται στο άρθρο 5&1 του Συντάγματος 1985/76/2001 όπου καθορίζεται ότι : «Η ελευθερία των συμβάσεων αναλύεται σε ελευθερία σύναψης ή μη της σύμβασης, ελευθερία επιλογής του αντισυμβαλλομένου και ελευθερία καθορισμού του περιεχομένου της(Ατομικά Δικαιώματα, Δαντόγλου Β! 1991/998). Πάνω σε αυτή την αρχή αναπτύσσονται κατ’ επέκταση η αρχή της επιχειρηματικής δραστηριότητας για το εμπόριο και την βιομηχανία, όπου ο καθένας μπορεί ν α επιλέξει το είδος της δραστηριότητας με την οποία θέλει να ασχοληθεί και από την οποία προσδοκά να αποκομίσει οικονομικά οφέλη εργαζόμενος ελεύθερα επιλέγοντας το επάγγελμα του.(Χρυσόγονος, Ατομικά και Κοινωνικά δικαιώματα,2002. ) Βεβαίως η συνταγματική ελευθερία των συμβάσεων υπόκεινται στο περιορισμό του σεβασμού του δημοσίου συμφέροντος και της αρχής της αναλογικότητας, που βεβαίως δεν προσκρούουν στην επιχειρηματολογία που θα αναπτύξω. Θα επιχειρήσω λοιπόν να ταξινομήσω τις σκέψεις μου και να αναφερθώ σ τις ομάδες ,που ωφελούν πρωτίστως τον εαυτούλη τους και δευτερευόντως τους καταναλωτές, χρησιμοποιώντας την πρόθεση του νομοθέτη για την ενσωμάτωση της οδηγίας στο νέο νόμο.
Μετά θα αναλύσω τους λόγους που κατά τη γνώμη μου φορείς της αγοράς , ηθελημένα ή αθέλητα ωφελούνται από κάποια πολύ σημαντικά άρθρα, εις βάρος κάποιων άλλων. Έτσι θα συμβάλλω με τις σκέψεις μου, σε όσους ενδεχομένως προσβάλουν τον νέο νόμο στο ΣτΕ, εντός των νομίμων προθεσμιών, όταν αυτός θα γίνει νόμος του κράτους, Θα ξεκινήσω με το προοίμιο της αιτιολογικής έκθεσης του νόμου όπου στη σελίδα 5 δικαιολογείται η συγχώνευση των ιδιοτήτων του ασφαλιστικού συμβούλου με του πράκτορα Agent, ως δήθεν έννοιας ευρύτερα διεθνούς. Η έκθεση όμως ουδόλως μας εξηγεί , γιατί δεν συγχωνεύει και την ελευθερία άσκησης επαγγέλματος που είχε ο κατηργημένος ασφαλιστικός σύμβουλος , ώστε να συμβάλλεται ελεύθερα με όλους τους φορείς της αγοράς . Αυτό όμως που με τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογηθεί στο νέο νόμο είναι η υποχρεωτική αποκλειστικότητα του Agent και η έννομη υποχρέωση του να συμβάλλεται αποκλειστικά και μόνον με τις ασφαλιστικές εταιρίες.
Γνωρίζουμε ότι η διεθνής έννοια του Agent συνδέεται γενικότερα με την ιδιότητα της νομικής συμβατικής αντιπροσώπευσης οικονομικών ή άλλων οντοτήτων που θέλουν να εκπροσωπούνται από Agents κάθε μορφής επαγγέλματος ή νομικής εκπροσώπησης σε διάφορα γεωγραφικά σημεία . Σε καμία όμως περίπτωση ο Agent πχ ενός ταξιδιωτικού πρακτορείου, μιας αεροπορικής επιχείρησης, δεν μπορεί να είναι αποκλειστικός εκπρόσωπος μιας οντότητας ή μιας ομάδας επιχειρήσεων, όπως συμβαίνει με τις ασφαλιστικές εταιρίες. Ο Agent είναι ελεύθερος επαγγελματίας με δική του επαγγελματική έδρα σε όλα τα μέρη του κόσμου, αλλά δεν τον υποχρεώνει ο νόμος να δουλεύει αποκλειστικά για οποιονδήποτε, εκτός αν η ιδιωτική του σύμβαση ορίσει αλλιώς και το αποδεχτεί . Μόνον ο μυστικός πράκτορας μιας κυβέρνησης για να ευθυμήσουμε λίγο, ενεργεί αποκλειστικά γι αυτήν όπως ο γνωστός Τζέιμς Μποντ και γι αυτό και στις περισσότερες κατασκοπευτικές ταινίες, οι διπλοί πράκτορες (double Agents) που ενεργούσαν για περισσότερα του ενός κράτη, τους έτρωγε η μαρμάγκα. Θεωρώ λοιπόν ότι μόνον οι συμβατικές σχέσεις καθορίζουν την αποκλειστικότητα των συνεργασιών και όχι ο νόμος .
Στην προκείμενη όμως περίπτωση η έννοια αποκλειστικότητας της συνεργασίας μόνο με τις ασφαλιστικές εταιρίες, διατηρήθηκε στο ακέραιο όπως προϋπήρχε στον παλαιό νόμο, απαγορεύοντας ταυτόχρονα οποιαδήποτε συνεργασία με τους μεσίτες ασφαλίσεων (Κεφ. Α, άρθρο 4, ορισμοί), ενώ συγχρόνως κατάργησε και τους «ενοχλητικούς» ελεύθερους ασφαλιστικούς συμβούλους. Διάνα θα έλεγα, διότι κτυπώντας μ’ ένα σμπάρο δυο ιδιότητες, απέμεινε η βολική ιδιότητα του αποκλειστικού AGENT μόνον για τις ασφαλιστικές εταιρίες. Όλοι οι «ενοχλητικοί» ασφαλιστικοί σύμβουλοι στους οποίους επιτρεπόταν να συνεργάζονται ελεύθερα με όλους, δηλ με ασφαλιστικές εταιρίες με πράκτορες, με ελεύθερους συντονιστές και μεσίτες «αναβαθμίστηκαν» σε πράκτορες και εξαφανίστηκαν από την ελληνική αγορά.
Η μόνη δηλαδή κατηγορία ελεύθερης συνεργασίας όπως οι ασφαλιστικοί σύμβουλοι «μαντρώθηκαν» μέσα στις ασφαλιστικές ως agents με αποκλειστική σχέση, χωρίς να μπορούν να συνεργαστούν ούτε μεταξύ τους, ούτε και με τους μεσίτες ασφαλίσεων !!! Τέλεια και χαράς ευαγγέλια για όσους το επιδίωξαν αυτό, διότι άλλο να το λέει ο νόμος και άλλο να γίνεσαι η «κακή» ασφαλιστική εταιρία της αγοράς, επιβάλλοντας αποκλειστικότητες Στο εύλογο επιχείρημα που κάποιοι θα επικαλεστούν, ότι δηλαδή ο πράκτορας εκ της ιδιότητάς του εκπροσωπεί την ασφαλιστική επιχείρηση, ενώ ο μεσίτης τον πελάτη και επομένως υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, θα ανταπαντούσα το εξής: Γιατί δεν διευρύνεται η ιδιότητα του νέου -πράκτορα στις συνεργασίες του, όπως υπήρχε και στην ιδιότητα του ασφαλιστικού συμβούλου για να τελειώσει η υπόθεση? Με άλλα λόγια ένας ασφαλιστικός πράκτορας θα μπορούσε να συνεργάζεται στο νέο νόμο συμβατικά και με τους μεσίτες αλλά και με τους πράκτορες , εξαιρώντας όσες ασφαλιστικές εταιρίες δεν αντιπροσωπεύει ο αυτός ο πράκτορας απ ευθείας. Με αυτό τον τρόπο δεν θα υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, πράγμα που θα ξεκαθαρίζει σαφώς και ο πράκτορας στο πληροφοριακό έντυπο προς τον πελάτη του, αναγράφοντας τις εταιρίες που εκπροσωπεί καθώς και τις μεσιτικές ή πρακτορειακές εταιρίες που συνεργάζεται.
Έτσι εισάγεται επί της ουσίας και η διεθνής έννοια του independent agent (ανεξάρτητου πράκτορα) που λειτουργεί χρόνια στην διεθνή αγορά Συμπερασματικά θεωρώ ότι από αυτή την πονηρή διάταξη , όχι μόνον ωφελούνται οι ασφαλιστικές εταιρίες και θίγονται καίρια οι μεσίτες ασφαλίσεων και σαφώς οι πράκτορες, αλλά ότι αυτός ο περιορισμός, εκτός του ότι είναι κοντόφθαλμος και παρωχημένος, εμποδίζει και την υγιή ανάπτυξη της αγοράς, μέσω συνεργασιών αλλά και την συνταγματική ελευθερία των συμβάσεων Δεν είναι όμως αυτό μόνον το εξοργιστικό. Στο αμέσως επόμενο κεφ. Α, άρθρο 5 του νόμου, απαγορεύονται εντελώς οι δημιουργίες αλυσίδων πώλησης, αν δεν κοινοποιούνται στην ασφαλιστική εταιρία όλα τα ονόματα της πυραμίδας, που συνεργάζονται με την πρακτορειακή η μεσιτική επιχείρηση, επί ποινή καταγγελίας της σύμβασης και μη απόδοσης της αναλογούσας προμήθειας. Αυτό είναι εξωφρενικό και ασύμβατο, τόσο με τα προσωπικά δεδομένα όσων δεν επιθυμούν την κοινοποίηση των ονομάτων τους,, όσο και με τα δικαιώματα που πηγάζουν από τον εμπορικό νόμο για την μυστικότητα των ιδιωτικών συμβάσεων, αλλά και το συνταγματικό δικαίωμα της ελευθερίας καθορισμού των συνεργασιών από τα συμβαλλόμενα πρόσωπα. Θα τονίσω και πάλι ότι η δικαιολογία που επικαλούνται οι εμπνευστές του σχεδίου και όσοι συμμετείχαν στην διεργασία των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, συμπεριλαμβανομένων των εκπροσώπων των διαμεσολαβούντων (τρομάρα τους) , είναι η προστασία των καταναλωτών.
Στην ουσία όμως προστατεύονται και τρομοκρατούνται, όσοι διαμεσολαβητές επιθυμούν, να συνεργάζονται μεταξύ τους και όχι απ ευθείας και αποκλειστικά με τις ασφαλιστικές εταιρίες. Σημειώνεται ότι πουθενά στην οδηγία, δεν υπάρχουν αυτές οι διατάξεις, που να απαγορεύουν την συνεργασία μεταξύ διανομέων ή διαμεσολαβητών ασφαλιστικών προϊόντων, ούτε συμβαίνει κάτι τέτοιο στην ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά . Όμως υπάρχουν και άλλα σημαντικότατα σημεία της οδηγίας που δεν αναφέρονται στο νέο νόμο ή κάποια σημεία του νόμου που δεν αφορούν την οδηγία, ενώ την «ψελλίζουν κάπως» οι νομοθέτες για να βολέψουν κάποιες καταστάσεις. Παράλληλα σε κάποια άρθρα «χρυσώνεται το χάπι» προκειμένου να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα τις νέες διατάξεις οι φορείς των διαμεσολαβούντων , όπως η κατοχύρωση των προμηθειακών δικαιωμάτων των νέο-πρακτόρων καθώς και των συντονιστών για καταγγελία σύμβασης εκ μέρους της ασφαλιστικής και που δεν αφορά σοβαρό λόγο, καθώς και μόνιμη ανικανότητα και θάνατο για τρία χρόνια.
Τονίζω ότι αν και η αιτιολογική έκθεση παραδέχεται ότι πρόκειται για ιδιωτική διαφορά, τίποτε ανάλογο για τους Μεσίτες Ασφαλίσεων δεν υφίσταται λες και οι μεσίτες ασφαλίσεων δεν είναι επαγγελματίες, που σε μία απλή λύση της σύμβασης να δικαιούνται προμήθειες για τους πελάτες τους, κυρίως στην λιανική ασφάλιση και έτσι οι μεσίτες μένουν κυριολεκτικά στον αέρα. Τονίζω επίσης ,ότι πουθενά και σε κανένα σημείο της οδηγίας, δεν υπάρχει ο όρος του Συντονιστή Πρακτόρων ως ασφαλιστικού διαμεσολαβητή, διότι απλούστατα ο συντονιστής ποτέ δεν διαμεσολαβούσε στο παρελθόν και δεν πρόκειται να διαμεσολαβήσει στο μέλλον σε ασφαλιστικές συμβάσεις. Η ουσία όμως είναι ότι αν και η οδηγία δεν αφορά τους συντονιστές, αυτοί ως ιδιότητα αφού αποτελούν «ουρά» το παλιού νόμου, όπως και ο ασφαλιστικός πράκτορας κάπως θα έπρεπε να «βολευτούν» χωρίς να το θεωρώ κακό, αφού παρέχουν σημαντικό έργο στην ανάπτυξη των ασφαλίσεων μέσω των νεοπρακτόρων.
Σημειώνω επίσης για την ιστορία ότι στην συζήτηση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής εκπρόσωποι για το σύνολο της διαμεσολάβησης ήταν ένας πράκτορας, η κα Λύχρου και ένας συντονιστής, ο κος Γαβαλάκης ενώ οι εκπρόσωποι του ΣΕΜΑ απουσίαζαν και από εκεί και πέρα βγάλτε τα συμπεράσματά σας .
Ουρά επίσης του παλαιού νόμου απετέλεσε, η εξαίρεση των υπαλλήλων με σχέση εργασίας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ως διαμεσολαβητών στην ασφάλιση, όταν κερδίζουν προμήθειες έως 5.000 ευρώ ετησίως, πράγμα που θεωρώ απαράδεκτο, διότι εξακολουθούν να είναι ανεξέλεγκτοι, δεν εγγράφονται στο μητρώο ούτε είναι υποχρεωμένοι να κατέχουν τις ελάχιστες γνώσεις ασφάλισης κι έτσι δεν προστατεύονται τα δικαιώματα των καταναλωτών.
Θετικό κατά την γνώμη μου σημείο είναι το Κεφάλαιο Ε, άρθρο 27 που αφορά την απαγόρευση παροχής εκπτώσεων στους ασφαλισμένους ή των BONUS από πλευράς των ασφαλιστικών εταιριών προς τους διαμεσολαβητές στην ασφάλιση , ώστε αυτοί να προτείνουν ανεπηρέαστα, χωρίς να αποβλέπουν σε οικονομικό αντάλλαγμα η πρόσθετης παροχή, ώστε να καταρτιστεί η πιο συμφέρουσα για τους ασφαλισμένους σύμβαση. Τέλος κάτι κέρδισε και η εποπτεία βγάζοντας την ουρά της απέξω, αφού με ειδική διάταξη απαλλάσσονται για λάθη η παραλείψεις τους, κατά την άσκηση της εποπτείας τα μέλη της διοίκησης και οι υπάλληλοι, πλην του δόλου των αστικών ευθυνών τους,Κεφ. Β. Άρθ. 6,παρ 4)
